-
PRZYCZYNY PATOLOGICZNEJ ŻÓŁTACZKI NOWORODKOWEJ
-
KRYTERIA
-
POWIKŁANIA
Omówiony w rozdziale żółtaczka fizjologiczna mechanizm powstawania żółtaczki u noworodków wynika ze wzmożonego poporodowego rozpadu erytrocytów i niedojrzałości wątroby do przetworzenia powstającej w wyniku tego bilirubiny, która nadmiernie gromadzi się w organizmie malucha. Za wartość przekraczającą fizjologiczną normę bilirubiny we krwi przyjmuje się ok.15 mg/dl. Przekroczenie jej oznacza hiperbilirubinemię, za którą może odpowiadać zarówno naturalny, fizjologiczny rozpad erytrocytów obecnych w krwi, ale również szereg innych czynników. Przyjmuje się, że determinującymi wystąpienie ponadnormatywnego stężenia żółtego barwnika mogą być między innymi okołoporodowe wylewy podskórne (krwiaki), które dotyczą sporej części maluchów. Rozpadające się w nich czerwone ciałka krwi mogą uwalniać do krwi sporą ilość bilirubiny. Czynnikami wywołującymi jej wzrost mogą być też zakażenia wirusowe lub bakteryjne wpływające na wydolność wątroby oraz konflikt serologiczny, kiedy to krwinki czerwone dziecka są niszczone przez przeciwciała matki. Tu jednak powód do niepokoju wydaje się mniejszy, bo zazwyczaj sprawa konfliktu jest monitorowana już na etapie ciąży. Przyczyną żółtaczki noworodka może być również niedrożność dróg żółciowych. Wówczas dochodzi do żółtaczki mechanicznej. Szczególnie u wcześniaków przyczyną nadmiernego wzrostu poziomu żółtego barwnika może osłabiona sprawność jelit, a co za tym idzie skąpe wydalanie smółki uwalniającej organizm z jego nadmiaru. Co ciekawe za jedną z przyczyn potęgujących stężenie bilirubiny uważa się karmienie pokarmem naturalnym. Nie do końca ustalony jest mechanizm tego działania, ale przyjmuje się, że to enzymy zawarte w mleku kobiecym wpływają na gorsze wydalanie bilirubiny z organizmu dziecka. Nie należy jednak samodzielnie rozważać zaprzestania karmienia piersią, bo z kolei odpowiednie nawodnienie dziecka odpowiada za szybsze pozbywanie się bilirubiny wraz z moczem, a mleko matki to przecież dla dziecka pokarm najwartościowszy. Ewentualną przerwę w karmieniu powinien zalecić tylko lekarz i powinna ona wyraźnie powiązana z aktualnym stanem zdrowia dziecka. Wśród rzadszych przyczyn nadmiernego wzrostu bilirubiny można wymienić wrodzoną wadę krwinek czerwonych lub choroby genetyczne.
Trudno jest jednoznacznie określić granicę między żółtaczką fizjologiczną a momentem pojawienia się żółtaczki patologicznej. Bywa, że różni lekarze często interpretują wyniki badań u tego samego dziecka w nie do końca zbieżny sposób i zalecają nieco inne metody postępowania. Niewątpliwie są jednak niepodważalne kryteria, które każą zwrócić uwagę na zdrowie dziecka i domniemywać, że mamy do czynienia z żółtaczką patologiczną. Należą do nich: pojawienie się żółtaczki w pierwszej dobie życia malucha lub po 7 dniach od urodzenia, przedłużanie się żółtaczki powyżej 7-10 dni (u wcześniaków powyżej 14 dni), czy poziom bilirubiny w krwi powyżej 15 mg/dl. Powodem do niepokoju powinno stać się również żółtooliwkowe zabarwienie skóry, szarobiałe, gliniaste stolce i ciemny mocz. Jeśli te objawy połączymy z brakiem apetytu i brakiem przyrostu masy, obserwowaną apatycznością albo rozdrażnieniem oraz gorączką lub obniżeniem temperatury ciała dziecka wizyta lekarska wydaje się absolutnie wskazana. To może być patologiczna odmiana żółtaczki noworodkowej. Oczywiście nie wszystkie powyższe objawy muszą wystąpić jednocześnie i nie wszystkie z nich są swoiste dla żółtaczki patologicznej. Ocenę sytuacji i podjęcie dalszych kroków zawsze należy powierzyć lekarzowi.
Ten temat budzi wśród rodziców największe zaniepokojenie. Należy uspokoić, że choć żadnych symptomów żółtaczki u noworodka nie należy bagatelizować, to poważne powikłania zdarzają się rzadko i w dużej części dotyczą one dzieci, których stan ogólny zdrowia budzi od początku wątpliwości. Bywa też, że nieświadomi rodzice zbagatelizują wzrost zażółcenia dziecka i nie podejmą na czas odpowiednich kroków zaradczych. Jednym z najpoważniejszych powikłań, które mogą się pojawić jest często wspominane zapalenie jąder podkorowych mózgu, które potencjalnie może doprowadzić do trwałego uszkodzenia układu nerwowego. Jest ono związane z dużym nagromadzeniem się bilirubiny w strukturach mózgowych. Krytycznym momentem wymagającym strannej uwagi w tym zakresie może być hiperbilirubinemia w okolicach 25-30 mg/dl. Należy jednak podkreślić, że w żadnym przypadku nie należy bagatelizować niższych wartości i każdorazowe wątpliwości związane z zażółceniem malucha należy konsultować z lekarzem.